Champaign Ιλλινόις, ΗΠΑ. – Μια καινούργια μελέτη ανακαλύπτει πώς μερικά ένζυμα που βρίσκονται στο έντερο της μέλισσας μπορούν να αποτοξινώσουν τα φυτοφάρμακα που σκοτώνουν τα άκαρεα των μελισσιών. Πρόκειται για την πρώτη μελέτη που προσδιορίζει τους μοριακούς μηχανισμούς με τους οποίους ένα έντομο επικονιαστής μπορεί και ανέχεται αυτές τις θανατηφόρες ουσίες. Τα αποτελέσματα της έρευνας δημοσιεύτηκαν στα πρακτικά της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (Proceedings of the National Academy of Sciences).
Προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει ότι τα μελίσσια μολύνονται με διάφορα χημικά γεωργικής χρήσης, τα οποία οι ίδιες οι μέλισσες μεταφέρουν στην κυψέλη και κατά συνέπεια στη γύρη και στο νέκταρ, εξηγεί η κα May Berenbaum, καθηγήτρια εντομολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ιλλλινόις και αρχηγός της ερευνητικής ομάδας.
«Υπάρχουν φυτοφάρμακα παντού. Συσσωρεύονται στο κερί των κηρηθρών και έτσι μολύνονται οι μέλισσες. Η συνήθεια των μελισσών να μαζεύουν τροφή από μεγάλη ποικιλία φυτών και σε διαφορετικά περιβάλλοντα (με τη «βοήθεια» των μελισσοκόμων) είναι επίσης μια αιτία της μεγάλης πιθανότητας έκθεσής τους σε διάφορα φυτοφάρμακα-εντομοκτόνα».
Συνεχίζοντας η κα Berenbaum μας βεβαιώνει, ότι τα μελίσσια ραντίζονται με πολλές χημικές ουσίες και ως παράδειγμα αναφέρει, ότι τα τελευταία 20 χρόνια οι μελισσοκόμοι έχουν χρησιμοποιήσει διάφορα ακαρεοκτόνα (ουσίες που σκοτώνουν τα άκαρεα αλλά όχι τις μέλισσες) στα μελίσσιά τους.
Ακόμα και αν δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι η έκθεση μελισσών σε συνθετικά φυτοφάρμακα είναι η αίτια του Συνδρόμου Κατάρρευσης Μελισσιών (CCD) ή σημαντικός παράγοντας του συνδρόμου, που περιγράφει τη μαζική απώλεια μελισσών και που πρωτοαναφέρθηκε το 2006, «είναι πολύ σαφές ότι τα φυτοφάρμακα δεν κάνουν καλό σε κανένα έντομο», αναφέρει η Berenbaum. «Έτσι καταλάβαμε ότι είχε έρθει η ώρα να μάθουμε πώς οι επικονιαστές επεξεργάζονται τις τοξίνες».
Οι ερευνητές εστίαζαν στα κυτοχρώματα P450, ένζυμα και γνωστά μέσα για την αποτοξίνωση «στους περισσότερους οργανισμούς που αναπνέουν αέρα». Τα αποτελέσματα άλλων μελετών έδειξαν ότι τα κυτοχρώματα P450 στις μέλισσες παίζουν ένα ρόλο κλειδί στην ανεκτικότητα των πυρεθροειδών, όπως η tau-fluvalinate η οποία χρησιμοποιείται για να σκοτώσει άκαρεα στα μελίσσια. Όμως, καμία μελέτη δεν είχε εντοπίσει σε μέλισσες ή σε άλλους επικονιαστές το συγκεκριμένο κυτόχρωμα P450 στο οποίο οφείλεται η αντοχή στα πυρεθροειδή, λέει η Berenbaum.
Σε μια σειρά πειραμάτων, η ερευνητική ομάδα προσδιόρισε τρία κυτοχρώματα P450 στο μεσοέντερο της μέλισσας, τα οποία μεταβολίζουν την tau-fluvalinate. Η ομάδα παρατήρησε επίσης ότι τα ένζυμα αυτά αποτοξινώνουν και το coumaphos, μια δομικά ξεχωριστή ουσία σε μορφή οργανοφωσφορικού άλατος που χρησιμοποιείται επίσης για να σκοτώσει τα ακάρεα στα μελίσσια.
«Οι παρατηρήσεις μας υποδηλώνουν ότι τα συγκεκριμένα κυτοχρώματα P450 στη μέλισσα δεν είναι ιδιαίτερα εξειδικευμένα», εξηγεί η κα. Berenbaum. «Επομένως, υπάρχει πιθανότητα ότι μια μη-τοξική δόση της tau-fluvalinate μπορεί να γίνει τοξική αν το ένζυμο που κανονικά την μεταβολίζει είναι απασχολημένο με την αποτοξίνωση μιας άλλης χημικής ουσίας».
Οι αποδείξεις δείχνουν επίσης ότι οι μέλισσες ήταν ήδη «προσαρμοσμένες» στην αποτοξίνωση των πυρεθροειδών. Η δομή των πυρεθροειδών μοιάζει αρκετά με αυτή των φυσικών ουσιών αμύνης, των πυρεθρινών, τους οποίους παράγουν διάφορα ανθοφόρα φυτά. Μάλλον, οι μέλισσες έχουν μια μακριά ιστορία επαφής με τις πυρεθρίνες, που βρίσκονται ακόμα στις μαργαρίτες. Φαίνεται ότι τα ίδια ένζυμα που βοήθησαν τις μέλισσες στην αποτοξίνωση των φυσικών πυρεθρινών, βοηθούν και στην αντοχή τους όταν εκτεθούν σε ένα σχετικά καινούργιο φυτοφάρμακο-εντομοκτόνο-ακαρεοκτόνο.
Τα νέα αυτά αποτελέσματα θα είναι πολύ χρήσιμα στην ανάπτυξη μεθόδων για τον έλεγχο των ακάρεων που είναι λιγότερο τοξικές στις μέλισσες.
Σχόλιο από εμάς:
Να ακόμη μια φωνή-έρευνα για τον ρόλο και τη διαδικασία δράσης των φυτοπροστατευτικών εντομοκτόνων που χρησιμοποιούν οι γεωργοί στα κτήματά τους και των ακαρεοκτόνων που χρησιμοποιούν οι μελισσοκόμοι για τον έλεγχο της βαρρόα.
Μια ακόμη φωνή-έρευνα που έρχεται από την χώρα που τα φυτοπροστατευτικά- εντομοκτόνα έχουν τα πρωτεία στην έρευνα.
Μια ακόμη φωνή-έρευνα που έρχεται από την χώρα που πρωτοστατεί στους θανάτους μελισσών από το ονομαζόμενο CCD.
Και λέμε ακόμη μία φωνή-έρευνα διότι στον προηγούμενο «Μελισσοκόμο», είχαμε παρουσιάσει άλλη μία φωνή-έρευνα που πραγματευόταν την ανάγκη για αλλαγή στον υπολογισμό των κινδύνων της έκθεσης των μελισσών στα φυτοφάρμακα.
Χρησιμοποιούμε δε, τον όρο φωνή-έρευνα, όχι γιατί δεν διαχωρίζουμε την διαφορετικότητα της σημασίας-ερμηνείας των δυο λέξεων φωνή-έρευνα, αλλά γιατί θέλουμε να επισημάνουμε το επιτακτικό και επείγον πρόβλημα της αλόγιστης χρήσης των φυτοπροστατευτικών ουσιών και των εντομοκτόνων. Θέλουμε να επισημάνουμε ότι για μας, μια έρευνα δεν είναι τίποτε άλλο, παρά η φωνή ενός «Τελάλη» που μας προειδοποιεί, μας καλεί, μας ενημερώνει για ένα επερχόμενο συμβάν, που πιθανά στην περίπτωσή μας μπορεί να είναι ασύλληπτα καταστροφικό.
Έχουμε δει στο «Μελισσοκόμο» του Φθινοπώρου του 2010, ότι η ικανότητα της μέλισσας να μεταβολίζει τα παρασιτοκτόνα φαίνεται να υποχωρεί, όταν η μέλισσα εκτίθεται σε πολλά διαφορετικά ακαρρεοκτόνα – εντομοκτόνα ταυτόχρονα. Αυτό είναι κατά τη γνώμη μας και το κυρίαρχο σημείο που πρέπει να προσεχθεί στην παρούσα φωνή-έρευνα και που μάλλον επιβεβαιώνεται. Οι μέλισσες κατά την επαφή τους, χιλιάδες χρόνια τώρα, με τις φυσικές πυρεθρίνες, έχουν αναπτύξει μηχανισμούς εξουδετέρωσής τους (κυτοχρώματα P450). Με την ραγδαία όμως εξάπλωση-χρήση εκατοντάδων διαφορετικών φυτοπροστατευτικών ουσιών και δεκάδων άλλων καταπολέμησης των εχθρών της κυψέλης, οι μέλισσες μάλλον έχουν χάσει τον έλεγχο. Έχουν «χάσει την μπάλα», θα λέγανε πολύ δόκιμα οι ποδοσφαιρόφιλοι.
Τα κυτοχρώματα P450, μπορούν να δράσουν σε μια μικρή επιμόλυνση των ιστών από «ήπια εντομοκτόνα», αλλά δεν είναι και ελιξίρια ζωής. Η λέξη «εντομοκτόνο» είναι συνώνυμο της λέξης «θάνατος» για όλα τα έντομα. Τη μέγιστη προσοχή σας τώρα: Η μέλισσα είναι έντομο.
Σχολιάστε το άρθρο