Ντόπιο μέλι από την πόλη της Νέας Υόρκης

Ο David Graves είναι ο μελισσοκόμος που ξεκίνησε τα μελίσσια των ταρατσών της Νέας Υόρκης και φροντίζει 15 μελίσσια στην πόλη. Το μέλι του διακοσμεί τα Greenmarkets, είναι πολύ ενδιαφέρων τύπος και έτσι γράφονται πολλά για τον ίδιο. Κοιτούσαμε έναν λαχανόκηπο, στην ανατολική άκρη του SoHo, που ανήκει στον παραγωγό ταινιών, τον Chris Goode μαζί με τη γυναίκα του, την Lisa. Ο κήπος γεμίζει όλη την ταράτσα, που βρίσκεται μόλις κάτω από το ρολόι του παλαιού κτιρίου της Αστυνομίας και παράγει ντομάτες, βασιλικό, κολοκυθάκια, κολοκύθες, φασολάκια, καρπούζια και μέλι από ένα μελίσσι του David.
«Θα ήτανε λίγο παράξενο να βλέπαμε ένα σμήνος μελισσών», παραδέχτηκε ο David. Τον είχα ρωτήσει αν οι μέλισσές του είχαν φοβίσει ποτέ κανέναν. «Εννοώ, θα ήταν λιγάκι τρομακτικό για τον κόσμο στο δρόμο, εδώ στην πόλη. Δεν είναι επικίνδυνο, αλλά θα ήτανε τρομερό να δούμε ένα σμήνος γύρω από ένα φανάρι».
Ο David εξήγησε ότι οι μέλισσες πετάνε 3-5 χλμ. κάθε μέρα ψάχνοντας νέκταρ πριν γυρίσουν στην κυψέλη. Στη Νέα Υόρκη οι μέλισσες προτιμάνε το νέκταρ από γκίνγκο, ρους, φλα-μουριά, ένα δέντρο που το λένε Κινέζικο μελετητή και από Fallopia japonica. Οι μέλισσες της Νέας Υόρκης ζούνε για περίπου 45 μέρες, ενώ η βασίλισσά τους ζει 2-3 χρόνια. «Οι μέλισσες της Νέας Υόρκης ζούνε όσο ζούνε άλλες μέλισσες, αλλά δουλεύουν περισσότερες ώρες», είπε. «Ένα μελίσσι ταράτσας παράγει 25-65kg μέλι τη σαιζόν. Το ρεκόρ μου είναι 65kg από ένα μελίσσι στην Άνω Δυτική Πλευρά».
Η κυψέλη βρίσκεται στο κέντρο της ταράτσας. Την άνοιξε προσεκτικά ο David και κοιτάξαμε μέσα.
Έμοιαζε με κτίριο γραφείων της πόλης: χιλιάδες κακοδιάθετοι συνάδελφοι να τρέχουν γύρω γύρω. Ο David δοκίμασε το μέλι. «Φλαμουριά», είπε. Ήταν μέλι της Νέας Υόρκης: δυνατό, πικάντικο και πολύ γλυκό. Με κοίταξε λίγο ντροπαλά. «Παλαιά δεν μου άρεσε η γεύση του. Σίγουρα δεν είναι της εξοχής του Κονέκτικατ».
Αυτό που γλαφυρά και με έναν ιδιαίτερο τρόπο γραφής περιγράφει ο Adam Gopnik, είναι η προσπάθεια δημιουργίας ενός «νέου κινήματος» με κύριο χαρακτηριστικό την παραγωγή προς κατανάλωση προϊόντων από περιοχές μέσα στην πόλη (city farms) ή κοντινές περιοχές (σε αποστάσεις μέχρι περίπου 500 χλμ.). Προφανώς, δε μπορεί μια τέτοια παραγωγή να καλύψει τις ανάγκες μιας πόλης, όπως η Νέα Υόρκη, αλλά μπορεί να φέρει ανθρώπους πιο κοντά στη διαδικασία παραγωγής και σίγουρα πιο κοντά μεταξύ τους. Το κίνημα έχει επεκταθεί εκτός της παραγωγής λαχανικών, φρούτων, μελιού και στην παραγωγή αυγών από κοτόπουλα τα οποία δίνονται προς εκτροφή σε «πολίτες με ανησυχίες» (ονομάζονται φροντιστές πουλερικών) μετά από τη συμπλήρωση ενός εξαντλητικά μεγάλου ερωτηματολογίου για να διασφαλιστεί (στο μέτρο του δυνατού) ότι δεν θα εγκαταλειφθούν τα κοτόπουλα στους δρόμους της πόλης ή ότι δεν θα καταλήξουν στο φούρνο μικροκυμάτων, πιθανά με ντόπιες πατάτες ή ντόπια σέσκουλα.
Πληροφορίες για την εκτροφή μελισσιών σε πόλεις υπάρχουν πολλές (Παρίσι, Βαρκελώνη Λονδίνο…) και μάλιστα υποστηρίζεται η άποψη ότι τα μελίσσια πόλεων αναπτύσσονται και είναι παραγωγικά, διότι μέσα στις πόλεις υπάρχει αφενός συνεχής ανθοφορία (λουλούδια στα μπαλκόνια και στις ταράτσες σε όλες τις εποχές του χρόνου) και αφετέρου δεν υπάρχουν τα παρασιτοκτόνα των καλλιεργειών. Ένα ακόμη δε-δομένο που προτάσσουν οι «μελισσοκόμοι των πόλεων» (urban beekeepers) είναι η στενή σχέση «θεραπείας» των αλλεργιών της άνοιξης με την κατανάλωση γύρης από την περιοχή κατοικίας των ατόμων με το συγκεκριμένο πρόβλημα. Η ανάγκη επικονίασης των φυτών από τις «αστικές μέλισσες» μέσα στις πόλεις, είναι αυταπόδεικτη και δε χρειάζεται καμιά επιπλέον αναφορά. Ο αντίλογος στην παραπάνω επιχειρηματολογία είναι ότι, σε μια πόλη υπάρχουν τα αυτοκίνητα, τα καυσαέριά τους, η μόλυνση της πυκνοκατοικημένης αστικής περιοχής και προφανώς το αφύσικο περιβάλλον για να αναπτυχθεί ένα σμήνος.
Στο Λονδίνο, πριν εγκατασταθούν κυψέλες (rooftops bees) στις ταράτσες κτιρίων, προηγείται μια ενδελεχής αξιολόγηση κινδύνου που εξετάζει την εύκολη πρόσβαση, την ενδεχόμενη ενόχληση των περιοίκων, την προστασία των κυψελών από τον αέρα, την στέρεη εγκατάσταση κ.λπ. Στην πόλη των 12 εκατομμυρίων κατοίκων, τα πιο γνωστά «μελισσοκομεία» είναι αυτά στην ταράτσα της τράπεζας της Αγγλίας (BANK OF ENGLAND), του μουσείου Φυσικής Ιστορίας (NATURAL HISTORY MUSEUM), στο κατάστημα delicatessen FORTNUM & MASON, στις φοιτητικές εστίες του LONDON SCHOOL OF ECONOMICS, στο ROYAL FESTIVAL HALL και στο ξενοδοχείο LANCASTER LONDON. Συζήτηση έχει αρχίσει εδώ και καιρό για την εύρεση τόπων (όπως εμείς αντίστοιχα ψάχνουμε στα βουνά και τα λαγκάδια) ώστε να τοποθετηθούν κυψέλες προς εκπαίδευση των μικρών παιδιών. Μ’ αυτό τον τρόπο ελπίζουν αφ’ ενός στην ενημέρωση των παιδιών ώστε να μην φοβούνται τις μέλισσες και αφ’ ετέρου στην εκπαίδευση της νέας γενιάς μελισσοκόμων.
Ένας νέος τύπος κυψέλης κυκλοφόρησε στην αγορά της Αγγλίας προσφέροντας σταθερότητα και ευκολία εγκατάστασης για τις ταράτσες κτιρίων, ενώ οικιακά μηχανήματα τρύγου (all in one) υπάρχουν χρόνια στις ΗΠΑ. Πολλά blogs των «κρυφών μελισσοκόμων» υπάρχουν στο δια-δίκτυο και οι ηλεκτρονικές συζητήσεις για τη «μελισσοκομία πόλης» είναι άκρως ενδιαφέρουσες και διασκεδαστικές.
Νοτιοδυτικά της Αγγλίας, στο Άμστερνταμ, παρακολουθούνε στενά και επίσημα τα σχέδια των Λονδρέζων, φυτεύοντας πρώτα μελισσοκομικά φυτά έτσι ώστε να εγκαταστήσουν με ασφάλεια τις κυψέλες τους ακολουθώντας την πεπατημένη.
Γενικά, υπάρχει μια έντονη κινητικότητα και ένας γόνιμος προβληματισμός σχετικά με την «εγκατάσταση μελισσιών μέσα στις πόλεις».
Στην Ελλάδα, η κινητικότητα και ο προβληματισμός περιστρέφεται γύρω από την νομοθετική διάσταση της «τοποθέτησης μελισσιών στα βουνά και στους αγρούς». Μήπως τελικά ο κλάδος θα έπρεπε να μην διαπραγματεύεται και να μην συζητάει θεσμικά, τα προφανή;
Τελικά, τι προσπαθούμε;
– Προσπαθούμε να δημιουργήσουμε μια «αφύσικη φύση» στις πόλεις μας;
– Προσπαθούμε να δημιουργήσουμε μια πιο κοντινή σχέση με τη φύση σε «αφύσικες πόλεις»;
– Προσπαθούμε να αφήσουμε τη φύση και τις μέλισσες στην ησυχία τους;
– Προσπαθώντας να απαντήσουμε στα ερωτήματα, με διαλεκτική σκέψη και νηφαλιότητα, απαλλαγμένοι από προσωπικές και κοινωνικές προκαταλήψεις, οφείλουμε να μην αποδεχθούμε οποιαδήποτε σχέση εξουσίας με τις μέλισσες, ανάλογη με αυτή των pet, αλλά να δημιουργήσουμε μια σχέση συμπόρευσης σε ένα καλύτερο κοινό μέλλον.