Οι ψεκασμοί των φοινικοειδών αποδεκατίζουν τα μελίσσια

Για δεύτερη συνεχή χρονιά η Αττική, κυρίως, αλλά και άλλες περιοχές, όπως η Πάρος, βλέπει τα μελίσσια να χάνονται δηλητηριασμένα από τα γεωργικά φάρμακα που απλόχερα χρησιμοποιούνται για την «προστασία» των φοινικοειδών από το κόκκινο σκαθάρι  Phoenix canariensis.

Ας δούμε λοιπόν κάποια πράγματα γι’ αυτό το θέμα:

Διαπιστώθηκε για πρώτη φορά σε φοίνικες Washingtonia sp. που εισήχθησαν στο Ηράκλειο της Κρήτης τον Μάιο του 2005 από την Αίγυπτο, καθώς και σε φοίνικες του είδους Phoenix canariensis στη χερσόνησο του Ν. Ηρακλείου Κρήτης.

Το 2007 μετά την έκδοση Ευρωπαϊκής οδηγίας, το ΥΑΑ&Τ εκδίδει οδηγίες εξολόθρευσης (Απόφαση 2007/365/ΕΚ):

–           Τα εισαγόμενα στην Κοινότητα φυτά πρέπει να συνοδεύονται από επίσημα έγγραφα που να πιστοποιούν ότι είναι απαλλαγμένα από το Rhynchophorus ferrugineus.

–           Η διακίνηση στο εσωτερικό της Κοινότητας επιτρέπεται μόνο εφόσον τα φυτά συνοδεύονται από φυτοϋγειονομικό διαβατήριο.

–           Σε περίπτωση εμφάνισης προσβολών οριοθετείται η προσβεβλημένη περιοχή και μία ουδέτερη ζώνη σε απόσταση 10 χλμ. από την προσβεβλημένη περιοχή.

–           Τα προσβεβλημένα φυτά κόβονται από τη βάση τους, τεμαχίζονται και καταστρέφονται με κάψιμο ή ταφή σε βάθος μεγαλύτερο των 2 μ.

–           Κατά τις εργασίες κοπής και καταστροφής λαμβάνονται όλα τα αναγκαία μέτρα για την αποφυγή της διασποράς του εντόμου, όπως κάλυψη με εντομοστεγή δίχτυα, ψεκασμός των κομμένων τεμαχίων με εντομοκτόνο κλπ.

Οι Νομαρχίες λοιπόν όφειλαν άμεσα να προχωρήσουν στην οριοθέτηση ζωνών προσβολής και στην κοπή των άρρωστων φοινίκων

Επίσης σχετική εγκύκλιος του Μπενάκειου (Α.Π. 6570/6-12-2007) ανέφερε επί λέξη ότι για την αντιμετώπιση των εχθρών των φοινίκων απαιτούνται άμεσα:

α. η συγκρότηση συνεργείων καταστροφής των προσβολών και η εγκατάσταση δικτύου παγίδευσης σε υπερτοπικό επίπεδο

β. η κατάρτιση ερευνητικού προγράμματος για την ανάπτυξη μεθόδων αντιμετώπισης τους.

επισημαίνει επίσης ότι ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ ΑΜΕΣΑ:

α. Η απαγόρευση εισαγωγής φοινίκων από χώρες στις οποίες έχει καταγραφεί το έντομο

β. Απαγόρευση διακίνησης φοινίκων από τις περιοχές των δήμων που έχουν το πρόβλημα

γ. Η υποχρεωτική καταστροφή όλων των προσβεβλημένων φοινίκων

δ. Η εγκατάσταση εκτεταμένου δικτύου παγίδευσης του εντόμου

Όμως τελικά τίποτα από αυτά δεν έγινε ούτε από τους ιδιώτες, αλλά ούτε και από τα συνεργεία των Δήμων

Το 2010, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή βλέποντας ότι η κατάσταση έχει ξεφύγει και οι κοινωνίες δεν δραστηριοποιούνται για την αντιμετώπιση του προβλήματος, αναθεωρεί τη στάση της. Και από εκεί που πουθενά δεν αναφέρονταν οι ψεκασμοί, ως μέθοδος αντιμετώπισης του σκαθαριού, τροποποιεί την 365/2007 Απόφαση με την Απόφαση 467/2010.

Τώρα πλέον δεν γίνεται λόγος για άμεση και δια ροπάλου καταστροφή των ασθενών δέντρων, αλλά δίνει την ευχέρεια στις φυτοϋγειονομικές αρχές της κάθε χώρας να διαχειρίζονται την κατάσταση και με εναλλακτικά μέσα, όπως μηχανική εξυγίανση, ψεκασμούς ή εγχύσεις με εντομοκτόνα, βιολογική καταπολέμηση και χρήση φερομονικών παγίδων για μαζική παγίδευση.

Ο τρόπος χειρισμού της κατάστασης αποφασίζεται από την κάθε Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση, αφού εξετάσει τις συνθήκες και καταρτίσει (υποχρεωτικά) ετήσιο σχέδιο δράσης!

Το ΥΑΑ&Τ το μόνο που έκανε ήταν να εκδώσει κατ’ εξαίρεση άδεια χρήσης  σε αστικό περιβάλλον, 120 ημερών, συγκεκριμένων χημικών σκευασμάτων: Thiamethoxam, Imidacloprid, Αbamectin και Clothianidin.

Παρακάτω αναφέρονται μερικά από τα χαρακτηριστικά των σκευασμάτων αυτών:

ACTARA 25WG: ΑΠ 129361/8-7-2009:

Ν επικίνδυνο για το περιβάλλον

Spe8 Επικίνδυνο για τις μέλισσες, μην χρησιμοποιείτε το προϊόν σε καλλιέργειες κατά την ανθοφορία. Μην χρησιμοποιείτε το προϊόν κατά την περίοδο που οι μέλισσες συλλέγουν

VERTIMEC 1,8 EC: Α.Π. 130522/8-7-2009

Ν επικίνδυνο για το περιβάλλον

RO1 πολύ τοξικό για τις μέλισσες

SY12 Κρατείστε μακριά από την ψεκασμένη περιοχή άσχετα πρόσωπα για δύο ημέρες

SO1 μην ψεκάζετε ανθισμένα φυτά. Καταστρέψτε τα ανθισμένα «ζιζάνια»

Και στα δύο αναγράφεται σαφώς ότι απαγορεύεται η πώλησή τους σε ιδιώτες

Επιπλέον, στις αποφάσεις έγκρισης διάθεσης όλων των φυτοπροστατευτικών ουσιών που χρησιμοποιήθηκαν πέρσι αναφέρεται ρητά: «Επικίνδυνο για τις μέλισσες, μην χρησιμοποιείτε το προϊόν σε καλλιέργειες κατά την ανθοφορία. Μην χρησιμοποιείτε το προϊόν κατά την περίοδο που οι μέλισσες συλλέγουν». Και φυσικά για όλα απαγορεύεται η πώλησή του σε ιδιώτες.

Και έτσι ξεκίνησε η καταστροφή. Οι φοίνικες που έχουν εισαχθεί στη χώρα μας είναι διαφόρων ειδών και με διαφορετική περίοδο άνθισης. Κατά την περίοδο Αυγούστου – Σεπτεμβρίου, οι μέλισσες της Αττικής δεν θα μπορούσαν πουθενά αλλού να βρουν γύρη (απαραίτητη πρωτεϊνική τροφή για την επιβίωση και την ευζωϊα του μελισσιού) παρά στα άνθη των φοινικοειδών, που ήταν ανθισμένα. Και έτσι ολοκληρώθηκε η καταστροφή.

Με το «λούσιμο» των φοινικοειδών με τα παραπάνω γεωργικά φάρμακα δεν πέθαιναν μόνο οι μέλισσες που επισκέπτονταν εκείνη την ώρα τα άνθη. Τα συγκεκριμένα φάρμακα είναι «διασυστηματικά». Εισχωρούν στους ιστούς του φυτού και παραμένουν ενεργά για αρκετές ημέρες. Έτσι, οι μέλισσες συνέλεγαν δηλητηριασμένη γύρη, για μέρες μετά τον ψεκασμό, την οποία, όσες άντεχαν, γυρίζοντας στην κυψέλη την αποθήκευαν, ως τροφή για τον γόνο τους, τις αναπτυσσόμενες μέλισσες. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι θάνατοι των μελισσών να συνεχίζονται επί μέρες και τελικά αυτό που παρέμενε στη κυψέλη, ήταν μια χούφτα μέλισσες και η βασίλισσα. Αυτά τα μελίσσια δεν θα μπορέσουν να βγάλουν τον χειμώνα, οπότε οι απώλειες για φέτος προβλέπονται απόλυτες.

Και μήπως οι φοίνικες σώζονται; Φυσικά και όχι. Όλοι οι ειδικοί (Εντομολογική Εταιρεία Ελλάδος, ΕΘΙΑΓΕ, Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο) αποφαίνονται: «ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος καταπολέμησης είναι η κοπή όλων των  προσβεβλημένων φοινικόδενδρων από τη βάση και η καταστροφή τους σε αρχικό στάδιο της προσβολής πριν την έξοδο των ακμαίων και την αναπαραγωγή τους».

Πέραν αυτού από τις 5 μεθόδους αντιμετώπισης του προβλήματος που συστήνονται η χημική καταπολέμηση, και μάλιστα ο ψεκασμός, είναι η τελευταία σε σειρά αποτελεσματικότητας.

Αντιμετώπιση του Rhynchophorus ferrugineus

1. Φυτοϋγειονομικός έλεγχος επισκοπήσεις, σχέδια δράσης

2. Μηχανικές μέθοδοι, καταστροφή προσβολών, δενδροχειρουργική, θερμική θανάτωση

3. Μαζική Παγίδευση

4. Βιολογική αντιμετώπιση, εντομοπαθογόνοι μικροοργανισμοί (νηματώδεις, μύκητες, βακτήρια, ιοί)

5. Χημική καταπολέμηση, λούσιμο στεφάνης, έγχυση στον κορμό

Το 2011, για το συγκεκριμένο θέμα, και μετά από την επιμονή της Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Μελισσοκομίας-Σηροτροφίας, έγιναν δύο συσκέψεις στο ΥΑΑ&Τ. Η 1η στις 15 Σεπτεμβρίου και η 2η στις 21 Οκτωβρίου στα γραφεία της Δ/νσης Φυτικής Παραγωγής. Στη συγκεκριμένη σύσκεψη ήταν παρούσα, η καινούργια τότε δ/ντρια του Τμήματος  κα Τσιάμπα, η οποία εμφανίζεται στην καινούργια απόφαση.

Σε εκείνη λοιπόν τη σύσκεψη μας είχε διαβεβαιώσει ότι δεν θα δοθεί ξανά κατ’ εξαίρεση άδεια χρήσης εντομοκτόνων για τους φοίνικες, ότι θα ενημερώσουν όλες τις διευθύνσεις τους και τους γεωπόνους τους, να ελέγχουν τους ιδιώτες, ότι θα βγάλουν φυλλάδιο, που να δείχνει τον κίνδυνο που διατρέχουν οι μέλισσες από τους συγκεκριμένους ψεκασμούς.

Και φέτος με ημερομηνία 13/7/2012 εκδίδεται εκ νέου κατ’ εξαίρεση άδεια χρήσης, όχι τριών, αλλά έξι γεωργικών φαρμάκων. Φαίνεται ότι πέρσι είχαν αφήσει μερικές εταιρείες παραπονούμενες και είπαν φέτος να τις αποκαταστήσουν…

Η ΕΕΕΜΣ δεν ήταν ενημερωμένη. Ενημερώθηκε από τους μελισσοκόμους της Πάρου για την έκδοση αυτής της απόφασης, στις αρχές Σεπτεμβρίου πια. Ευτυχώς, (αν μπορούμε να το πούμε έτσι) σε όσους μελισσοκόμους επικοινωνούσαν επισημαίναμε από την αρχή του καλοκαιριού, ότι θα πρέπει να στέλνουν μέλισσες νεκρές στο Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο, ώστε να διαπιστώνεται το αίτιο του θανάτου. Με αυτό τον τρόπο πιστεύαμε ότι θα μπορούσαμε να διώξουμε ποινικά του ιδιώτες γεωπόνους, που θα πωλούσαν «παράνομα» τα φάρμακα για τον ψεκασμό. Τελικά με αυτά τα «πιστοποιητικά» φτάσαμε να διώκουμε το Υπουργείο…, που είναι και πάλι ο κύριος υπεύθυνος.

Αλλά όχι μόνο. Στην απόφαση της «κατ’ εξαίρεση άδειας…» αναφέρεται:

«…Οι Δήμοι, οι Κοινότητες και οι ιδιώτες που θα εφαρμόσουν σκευάσματα για τον έλεγχο του Rhynchophorus ferrugineus (Olivier) σύμφωνα με τα ανωτέρω, είναι υποχρεωμένοι να ενημερώσουν την Αρμόδια Αρχή για οποιεσδήποτε δυσμενείς επιπτώσεις στον άνθρωπο ή/και το περιβάλλον, που θα περιέλθουν σε γνώση τους, από την εν λόγω χρήση των προϊόντων. Τυχόν απόκρυψη μιας τέτοιας πληροφορίας αποτελεί αδίκημα και διώκεται ποινικά..

Οι προσπάθειες – ενέργειες της Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Μελισσοκομίας – Σηροτροφίας συνεχίζονται και θα συνεχίζονται:

Αυτό που ζητάμε δεν είναι φυσικά οι φοίνικες να αφεθούν στην τύχη τους. Όλοι οι οργανισμοί έχουν δικαίωμα στη ζωή.

Αυτό που ζητάμε είναι :

–           ευρεία ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κόσμου

–           να προτρέπονται οι ενδιαφερόμενοι να χρησιμοποιήσουν μεθόδους που προτείνονται από τους ειδικούς επιστήμονες, και που έχουν πραγματικό αποτέλεσμα

–           εκπαίδευση του προσωπικού των δημοτικών συνεργείων στο να εντοπίζουν (να αναγνωρίζουν) άμεσα την προσβολή και να εφαρμόζουν την ενδεδειγμένη μεθοδολογία καταπολέμησης (κλάδεμα, μαζική παγίδευση, χρήση νηματώδων, κ.α.)

–           σε περίπτωση ψεκασμού να κόβονται προηγούμενα οι ταξιανθίες των φυτών. Σε διαφορετική περίπτωση να υπάρχουν νομικές κυρώσεις

–           ενημέρωση μέσω των μέσων ενημέρωσης για τις ημερομηνίες των ψεκασμών

Και επειδή ήδη ακούω κάποιες φωνές διαμαρτυρίας στα κουφά αυτιά μου, ναι..

•           αυτό που ζητάμε είναι η αλλαγή στο σύστημα αδειοδότησης των φυτοπροστατευτικών ουσιών και ιδιαίτερα των νεονικοτινοειδών, να ενεργοποιηθεί το άρθρο 29 παρ. 1 του Σχεδίου Νόμου 2009/128/ΕΚ σύμφωνα με το οποίο, η Συντονιστική Εθνική Αρχή μπορεί να υιοθετήσει και άλλους κατάλληλους δείκτες επικινδυνότητας. Αυτοί οι δείκτες θα πρέπει να περιλαμβάνουν την επίδραση των φαρμάκων στην κοινωνία της μέλισσας, την επίδραση που ασκεί η χρόνια τοξίκωση στην επικοινωνία, ωοτοκία, ικανότητα εξεύρεση τροφής, προσανατολισμό, ανθεκτικότητα στις ασθένειες κ.α.

•           αυτό που ζητάμε είναι η απαγόρευση κυκλοφορίας ουσιών που οδηγούν στον αφανισμό ζωντανούς οργανισμούς.

•           αυτό που ζητάμε είναι ο κόσμος να συνειδητοποιήσει ότι το περιβάλλον είναι μία αλυσίδα, εάν κοπεί ένας κρίκος, όσο μικρός και να είναι, η αλυσίδα σπάει!

Ζητάμε την σύμπραξη όλων των εμπλεκόμενων και μη. Τις ιδέες τους, τις θέσεις τους, τις γνωριμίες τους… Χρειαζόμαστε πρόσβαση σε Δημάρχους, Νομάρχες, Περιφερειάρχες…

Έχουμε χρέος απέναντι στις μέλισσες, στο περιβάλλον, στο μέλλον των παιδιών μας

 

Σοφία Γούναρη

Πρόεδρος ΕΕΕΜΣ

Εντ. Ερευνήτρια ΙΚΕΑ – ΕΛΓΟ «ΔΗΜΗΤΡΑ»

Σχολιάστε το άρθρο

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.