Εντυπώσεις και αποτυπώσεις από την Ημερίδα Μελισσοκομίας στις 5 Φεβρουαρίου 2011

Στις 5 Φεβρουαρίου, μια όμορφη, ηλιόλουστη, χειμωνιάτικη μέρα, πραγματοποιήθηκε η Ημερίδα Μελισσοκομίας από την Ελληνική Επιστημονική Εταιρεία Μελισσοκομίας-Σηροτροφίας (ΕΕΕΜΣ). Ο τόπος που επιλέχθηκε, το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΓΠΑ) στην Ιερά οδό, ικανοποίησε δυο σημαντικούς παράγοντες που με τη σειρά τους βοήθησαν καταλυτικά στην επιτυχή, κατά τη γνώμη μας διοργάνωση. Ο πρώτος παράγοντας ήταν η εύκολη πρόσβαση (metro, αστικά λεωφορεία, εθνική οδός) και ο δεύτερος το καταπληκτικό φυσικό περιβάλλον του Πανεπιστημίου. Μια όαση μέσα στην Αθήνα, μια όαση πολλών στρεμμάτων και με τα μελίσσια του εργαστηρίου μελισσοκομίας, μόλις 40 μέτρα από το γραφείο του Πρύτανη (μια πιθανά παγκόσμια πρωτοτυπία, όπως μας είπε και ο οικοδεσπότης της ημερίδας εκ μέρους του ΓΠΑ, κος Χαριζάνης).
Πρωτοτυπία επίσης, στα πλαίσια μιας επιστημονικής ημερίδας, ήταν και η προβολή του ντοκιμαντέρ «Ο πλανευτής του Γράμμου» του κυρίου Βαγγέλη Ευθυμίου, που πραγματεύεται το κυνήγι μελισσιών στο Γράμμο, με μέσα την άρτια φωτογραφία, μοντάζ, μουσική και σκηνοθεσία. Παρεμπιπτόντως, ευλογώντας και λίγο τα γένια μας, το εν λόγω ντοκιμαντέρ είχε παρουσιαστεί πριν ένα χρόνο στο «Μελισσοκόμο», τεύχος 5, Άνοιξη 2010.
Στα θετικά της διοργάνωσης θα πρέπει να επισημάνουμε: το πλούσιο ενημερωτικό υλικό που δόθηκε στους περισσότερους συμμετέχοντες, το ανακαινισμένο αμφιθέατρο Φραγκόπουλου με τα τεχνικά μέσα που διέθετε, η «σχεδόν» αυστηρή τήρηση του προγράμματος και φυσικά ο μπουφές με το ελαφρύ φαγητό και τους καφέδες, καθότι «νηστικό αρκούδι δεν χορεύει». Σίγουρα οι άνθρωποι που το διοργάνωσαν, δούλεψαν πολύ και με επαγγελματισμό. Ωραία και η αφίσα της ημερίδας, μάλλον ο κύριος Θανάσης Μπίκος έκανε τα μαγικά του πάλι.
Στα αρνητικά, τα οποία και αναφέρουμε, όχι γιατί πιστεύουμε ότι επηρέασαν σημαντικά την όλη διοργάνωση της ημερίδας, αλλά για να τα αποτυπώσουμε και να τεθούν υπ όψιν για την επόμενη διοργάνωση, θα σημειώσουμε: την όχι τέλεια ηχητική υποστήριξη (λειτουργούσε μόνο ένα μικρόφωνο) και το αδιαχώρητο στο αμφιθέατρο, τις πρώτες τουλάχιστον ώρες. Η τελευταία παρατήρηση καταδεικνύει με άμεσο τρόπο την επιτυχία της Ημερίδας, όσον αφορά την προσέλευση του κόσμου και φυσικά έμμεσα από πλευράς διοργάνωσης, ότι δεν ανέμεναν την τόσο μεγάλη μελισσοκοσμοσυρροή, των περίπου 400 ατόμων.
Όσον αφορά κάποιους ψιθύρους που ακούστηκαν: ότι οι εισηγήσεις ήταν πολλές, ότι δεν είχαν άμεσο ενδιαφέρον για τους μελισσοκόμους, ότι ο χρόνος των εισηγήσεων δεν επαρκούσε κ.λπ., η δική μας άποψη είναι:
Ο τίτλος της Ημερίδας ήταν «Τελευταίες Εξελίξεις στην Μελισσοκομία», που φυσικά δηλώνει τον ενημερωτικό χαρακτήρα και όχι την εμβάθυνση σε κάθε θέμα. Δεν ήταν η συνάντηση αυτή, ένα μελισσοκομικό σεμινάριο με συγκεκριμένη θεματολογία, αλλά ενημέρωση τόσο των μελισσοκόμων, όσο και των ερευνητών για τις τελευταίες εξελίξεις στον κλάδο.
Τα αποτελέσματα της έρευνας στην μελισσοκομία δεν έχουν πάντα απτή και άμεση σχέση με την μελισσοκομική πρακτική, αλλά μετά από σκέψη του ίδιου μελισσοκόμου (που οφείλει) μπορούν να βρουν την πρακτική τους εφαρμογή.
Σε όλα τα συνέδρια ή τις ημερίδες, οι παρουσιάσεις είναι περιληπτικές. Ο χρόνος παρουσίασης αποτελεί μια μεγάλη πίεση για τους ερευνητές που παρουσιάζουν την δουλειά τους και ομολογουμένως κάποια θέματα θα χρειάζονταν περισσότερο χρόνο από άλλα. Αυτό όμως από πλευράς διοργάνωσης, ειδικά σε μια ανοικτή διοργάνωση, αντιβαίνει στην ισομεταχείριση των ομιλητών και μάλλον δύσκολα μπορεί να διευθετηθεί.
Σε όλες τις μελισσοκομικές διοργανώσεις, «τα πηγαδάκια των μελισσοκόμων» είναι ζωντανά σημεία παραγωγής και ζύμωσης ιδεών και πληροφοριών. Στις επιστημονικές συναντήσεις (όπως η εν λόγω) μετατρέπονται και σε «πηγαδάκια των επιστημόνων». Δε νομίζουμε ότι οι επιστήμονες του κλάδου έχουν συχνή δια ζώσης επαφή και συνεπώς τέτοιες διοργανώσεις είναι ιδανικές ευκαιρίες για να έρχονται πιο κοντά ή σίγουρα θα έπρεπε όλοι τους, να τις εκμεταλλεύονται και να έρχονται πιο κοντά.
Φανταστείτε την ίδια Ημερίδα κλειστή προς τους μελισσοκόμους. Τότε σίγουρα τα σχόλια όλων μας, θα κινιόντουσαν προς την κατεύθυνση μιας κριτικής για υπερόπτες επιστήμονες, κρυφής γνώσης κ.λπ. Φανταζόμαστε, ότι κλειστές θεματικές συναντήσεις, πραγματοποιούν οι επιστήμονες, αλλά η συγκεκριμένη είχε έναν ανοικτό χαρακτήρα διάδοσης της όποιας γνώσης τους, και μάλιστα στους καθ’ ύλην φορείς της μελισσοκομικής τέχνης και μπράβο τους.
Τέλος, ένα μικρό σχόλιο για την απόφαση της ΕΕΕΜΣ να απαγορεύσει τη βιντεοσκόπηση των παρουσιάσεων. Το σεβόμαστε γιατί το επιχείρημα, της ελεύθερης παρουσίασης ερευνητικών εργασιών, οι οποίες δεν έχουν ακόμη δημοσιευτεί είναι σοβαρό και χωρίς περιθώρια αντίλογου.
Ας δούμε τώρα δημοσιογραφικά, πως εξελίχθηκε η ημερίδα.

Χαιρετισμοί:
Χαιρετισμός του κυρίου Χαριζάνη, ως εκπροσώπου του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Χαιρετισμός της κυρίας Πρωτόππαπα, ως εκπροσώπου της Δ/νσης Κτηνιατρικής του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων.
Χαιρετισμός του κυρίου Τζιτζινάκη, ως εκπροσώπου του τμήματος Μελισσοκομίας του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων.
Χαιρετισμός του κυρίου Κοντοδήμα, προέδρου της Εντομολογικής Εταιρείας Ελλάδας.
Χαιρετισμός του κυρίου Πίττα, αντιπροέδρου της Διεπαγγελματικής.
Διαβάστηκε χαιρετισμός του κυρίου Ευσταθίου, προέδρου της Κοινοπραξίας Μελισσοκομικών Συναιτερισμών Ελλάδας.
Διαβάστηκε χαιρετισμός του κυρίου Ντούρα, αντιπροέδρου της ΟΜΣΕ.
Παρουσίαση του κυρίου Τζιτζινάκη που αφορούσε την παραγωγή μεταξιού στην Ελλάδα και την πορεία του στην διεθνή και εσωτερική αγορά.
Ερωτήσεις – απαντήσεις, κυρίως προς και από την κυρία Πρωτόπαπα, προς και από τον κύριο Κοντοδήμα.

Πρώτο μέρος
Μέλι και άλλα προϊόντα κυψέλης
Παρουσίαση της κυρίας Τανανάκη (Κανέλης Δ., Λιόλιος Β., Καραζαφείρης Ε., Δήμου Μ., Γκόρας Γ, Λαζαρίδου Ε., Θρασυβούλου Α.), για την ποιότητα και ταυτοποίηση των προϊόντων της κυψέλης. Παρουσιάστηκε η τρέχουσα δουλειά του εργαστηρίου μελισσοκομίας του ΑΠΘ όσον αφορά στο μέλι, στη γύρη και στο βασιλικό πολτό. Από τα δείγματα μελιού που αναλύθηκαν κανένα δεν βρέθηκε μη κανονικό ως προς τα υπολείμματα ακαρεοκτόνων, ενώ σε ένα μικρό ποσοστό ανιχνεύτηκαν υπολείμματα 1,4-διχλωροβενζόλιο και ναφθαλένιο. Σε μεγαλύτερο ποσοστό ανιχνεύτηκαν ποσότητες 1,2-δίβρωμοαιθάνιο. Για τη γύρη οι αναλύσεις έδειξαν πρωτεϊνική σύνθεση από 12.8% – 30.1% αναλόγως της φυτικής προέλευσης, ενώ φρουκτόζη και γλυκόζη αντιπροσωπεύουν τους σημαντικότερους υδατάνθρακες στους συλλεγόμενους σβόλους γύρης. Για το βασιλικό πολτό η μέχρι τώρα έρευνα έδειξε διαφοροποίηση αναλόγως της περιοχής, καθώς και προφανώς πλέον της ταυτοποίησής του όσον αφορά την ελληνικότητά του, αν και χρειάζεται περαιτέρω ανάλυση δειγμάτων για την τελική θεσμοθέτηση ποιοτικών κριτηρίων.
Παρουσίαση του κυρίου Αλυσσανδράκη (Χαριζάνης Π., Λαζαράκης Δ.), για τον ποιοτικό έλεγχο μελισσοκομικών προϊόντων στο εργαστήριο Σηροτροφίας-Μελισσοκομίας του ΓΠΑ. Η συγκεκριμένη έρευνα εστίασε στη μελέτη πτητικών συστατικών του μελιού και βρήκε αξιόπιστους δείκτες για τα: μέλι από θυμάρι, πορτοκάλι, βαμβάκι, καστανιά και ευκάλυπτο. Ακόμη μελετήθηκε η μετατροπή πτητικών ουσιών του νέκταρος σε σχέση με την εξωγενή προσθήκη τους και συνεπώς η ανίχνευση μιας τέτοιας προσπάθειας νοθείας. Επίσης, έχει αναπτυχθεί η μεθοδολογία προσδιορισμού της γλυκόζης και φρουκτόζης με τη βοήθεια του IR (φασματοσκοπίας υπερύθρου) που συνεπάγεται την ελαχιστοποίηση του χρόνου ανάλυσης. Πάλι με τη χρήση IR εξετάζεται η φρεσκότητα του βασιλικού πολτού και η νόθευση του κεριού με παραφίνη. Τέλος, γίνονται αναλύσεις πρόπολης από διάφορες περιοχές της Ελλάδας, ώστε να δημιουργηθεί μια αρχική βάση δεδομένων.
Παρουσίαση της κυρίας Γώτσιου (Aboud Farid, Καραμπουρνιώτη Σ., Κεφάλας Π.), για την ποιοτική και ποσοτική διακύμανση μεταξύ πευκόμελων διαφορετικών γεωγραφικών περιοχών της Ελλάδας. Η εργασία αυτή πραγματοποιήθηκε με συνεργασία του Μεσογειακού Αγρονομικού Ινστιτούτου Χανίων (ΜΑΙΧ) και της Μελισσοκομικής Εταιρείας ΑΤΤΙΚΗ-ΠΙΤΤΑΣ. Αναλύθηκαν 50 δείγματα πευκόμελων από την Χαλκιδική, Εύβοια, Πελοπόννησο, Κρήτη και Ρόδο. Ανιχνεύθηκαν 26 διαφορετικά συστατικά, 8 από τα οποία ταυτοποιήθηκαν πλήρως και από τη στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων προέκυψε σημαντική συσχέτιση μεταξύ της σύστασης σε φλαβονοειδή και της βοτανικής-γεωγραφικής προέλευσης των μελιών (τόσο για μεμονωμένα συστατικά όσο και για συνδυασμό αυτών).

Επακολούθησαν σύντομες ερωτήσεις – απαντήσεις και διάλειμμα μιας ώρας με ωραιότατο μπουφέ.

Δεύτερο μέρος
Μελισσοκομική πρακτική
Παρουσίαση του κυρίου Χαριζάνη (Λαζαράκης Δ., Αλυσσανδράκης Ε.), με θέμα την αντιμετώπιση του κηρόσκορου με φυσικά μέσα. Εργασία που πραγματοποιήθηκε στο Εργαστήριο Σηροτροφίας και Μελισσοκομίας του ΓΠΑ και ασχολήθηκε με την εκτροφή κηρόσκορου σε ειδικό θάλαμο και στη συνέχεια κατάψυξη όλων των σταδίων. Το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό, γιατί κατέδειξε το θάνατο όλων των προνυμφών, νυμφών και ενηλίκων του κηρόσκορου στις 2 πρώτες ώρες, αλλά η θανάτωση όλων των αυγών επιτυγχάνεται μόνο με το πέρασμα 10 ημερών στην κατάψυξη. Συνεπώς πρέπει να είμαστε περισσότερο προσεκτικοί και να αναθεωρήσουμε εν μέρει τις συνθήκες αποθήκευσης του κηρόσκορου, δηλαδή 5 ημέρες στους -20°C ή σε ψυγείο (8 έως 12°C) για όσο καιρό η θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι πάνω από 15°C.

Παρουσίαση του κυρίου Θρασυβούλου (Γκόρας Γ., Τανανάκη Χ., Κανέλης Δ., Λιόλιος Β., Καραζαφείρης Ε., Λαζαρίδου Ε., Δήμου Μ.), για την αντιμετώπιση των ασθενειών των μελισσιών χωρίς φαρμακευτική αγωγή. Η εργασία πραγματοποιήθηκε στο Εργαστήριο Μελισσοκομίας-Σηροτροφίας του ΑΠΘ και τα αποτελέσματά της πραγματικά έριξαν φως στη μεθοδολογία αντιμετώπισης των ασθενειών και στη χρήση «φιλικών» ουσιών. Για την καταπολέμηση της Αμερικάνικης Σηψηγονίας (ΑΣ) η μετάγγιση στα άρρωστα μελίσσια είναι αποτελεσματικότερη της χρήσης αντιβιοτικών (Τεραμυκίνης) και σίγουρα αποτελεσματική για όλα τα μελίσσια του μελισσοκομείου αν αλλάζουμε τις κηρήθρες μας κάθε δεύτερη ή τρίτη χρονιά. Για τη νοζεμίαση δοκιμάστηκαν τα Vita Feed Gold, Protofil, Nosestat, σκόρδο, θυμόλη και Αλόη (aloe vera). Το αποτελεσματικότερο όλων βρέθηκε η θυμόλη σε σιρόπι την Άνοιξη, αν και οι μελισσοκομικοί χειρισμοί μαζί με την πλούσια γυρεοφόρο ανθοφορία αποτελούν ένα πολύ καλό συνδυασμό που προλαμβάνουν την ασθένεια. Για τη βαρρόα δοκιμάσθηκαν τα σκευάσματα Exomite Pro, το Ecostop και το Apiguard, η υπερθερμία, η παραγωγή κηφηνόγονου και στη συνέχεια η ψύξη του, η καύση λιβανιού στο καπνιστήρι (προσοχή! μπορεί να γίνει τοξικό), η θυμόλη σε ομιχλοποιητή κ.λπ., με καλά αποτελέσματα λίγο ή πολύ. Σίγουρα με περισσότερη προσπάθεια και προσοχή μπορούν οι φιλικότερες ουσίες προς το περιβάλλον να αντικαταστήσουν τις χημικές στην προσπάθεια του μελισσοκόμου να καταπολεμήσει τη βαρρόα.
Παρουσίαση του κυρίου Γκουσιάρη, μαθηματικού και μελισσοκόμου, για το Μοντέλο των Ακραίων Όρων στην παραγωγή μελιού (ΜΑΟ). Ένα αλγοριθμικό μοντέλο βελτιστοποίησης του γενετικού υλικού στην κατεύθυνση της αύξησης της παραγωγής, με επιλογή των καλύτερων μελισσιών. 10 απλά βήματα που μπορούν να ακολουθήσουν όλοι οι μελισσοκόμοι, με μέτρο τον αριθμό κηρηθρών που τρυγάνε από κάθε τους μελίσσι και στη συνέχεια την πρόσθεσή τους. Η πάρα πολύ ενδιαφέρουσα παρουσίαση πλαισιώθηκε εκτός από την μελισσοκομική οπτική (σχεδόν προφανής η απόδειξή της), από τη φιλοσοφική και τη μαθηματική απόδειξη της αλλαγής του μέτρου (αντί για βάρος, σε αριθμό κηρηθρών). Ήταν προφανές ότι ο χρόνος που χρειαζότανε για τη συγκεκριμένη παρουσίαση θα έπρεπε να ήταν υπερδιπλάσιος, για να αναλυθεί σε επίπεδο παρουσίασης και μόνο το μοντέλο και οι αποδείξεις του.
Ακολούθησαν σύντομες ερωτοαπαντήσεις, αν και το ενδιαφέρον των μελισσοκόμων ήταν μεγάλο, χωρίς να προλάβουν όλοι να πάρουν το λόγο. Το απαραίτητο διάλειμμα για καφέ ήταν ό,τι έπρεπε.
Τρίτο μέρος
Μελισσοκομία και Περιβάλλον
Η ευχάριστη έκπληξη της ημερίδας. Η προβολή του ντοκιμαντέρ «Ο πλανευτής του Γράμμου» του Βαγγέλη Ευθυμίου διάρκειας 27 λεπτών. Το ντοκιμαντέρ έχει λάβει 4 βραβεία, σε ελληνικά και ξένα φεστιβάλ. Μια ταινία για τους κυνηγούς «άγριων» (χωρίς ιδιοκτήτες) μελισσιών στους ορεινούς όγκους του Γράμμου. Ο κυρ-Σωτήρης, ήταν ο κινηματογραφικός μας ξεναγός στην επίπονη αυτή προσπάθεια, με υπομονή, χιούμορ και σίγουρα με βλέμμα που υποδήλωνε την μακροχρόνια πείρα του. Με την υπόδειξη του κυρ-Σωτήρη «είμαι ένας άνθρωπος, άγριος και λογικός» περάσαμε στο τελευταίο μέρος της επιστημονικής ημερίδας.
Παρουσίαση της κυρίας Πετανίδου (Tscheulin Th., Σπυρόπουλος Α.), από το εργαστήριο Βιο-γεωγραφίας και Οικολογίας, τμήμα Γεωγραφίας, του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Το θέμα της, οι επιπτώσεις των κεραιών κινητής τηλεφωνίας στην αφθονία των εντόμων επικονιαστών. Μετά τη σύντομη γενική της τοποθέτηση για τα έντομα επικονιαστές, μας περιέγραψε τα συγκεκριμένα πειραματικά δεδομένα της ερευνητικής ομάδας σε μια περιοχή της Αιτωλοακαρνανίας και τα αποτελέσματά τους. Σύμφωνα με αυτά, το πλήθος των δίπτερων και κολεόπτερων μειώνεται στα σημεία παρατήρησης και σύλληψης κοντά στις κεραίες κινητής τηλεφωνίας. Όσον αφορά τις μέλισσες, δεν φαίνεται να επηρεάστηκαν σημαντικά ως προς την απόσταση σύλληψής τους από τις κεραίες, αν και αυτό μπορεί να οφείλεται στη μη δραστηριότητά τους τη συγκεκριμένη χρονιά (2009). Τα πρώτα αυτά αποτελέσματα, πρέπει να εμπλουτιστούν με νέες και περισσότερες δειγματοληψίες (πειράματα), ώστε να δειχθεί ο προβληματισμός. Η κυρία Πετανίδου, αν και όχι αμιγώς επιστήμονας του κλάδου, καθώς ασχολείται κυρίως με «άγριους επικονιαστές», μας μετέδωσε την αγωνία της για το μέλλον της επικονιαστικής δύναμης στο περιβάλλον και μας προβλημάτισε για τη δύναμη που τελικά κουβαλούν οι μέλισσες και οι μελισσοκόμοι τους και την οποία πρέπει να κοινοποιήσουν και να χαρίσουν σίγουρα στο γεωργικό μικροπεριβάλλον.
Παρουσίαση του κυρίου Φουντουλάκη, από την Ομάδα Οικοτοξικολογίας, τμήμα Γεωργικών Φαρμάκων, Δ/νση Προστασίας Φυτικής Παραγωγής, Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Η παρουσίασή του για τα επικαλυπτικά σπόρων και τους σχετιζόμενους κινδύνους: εκτίμηση επικινδυνότητας και διαχείριση του κινδύνου για τις μέλισσες. Παρουσιάστηκε η χρήση της μέχρι τώρα ευρωπαϊκής νομοθεσίας για την έγκριση των φυτοπροστατευτικών προϊόντων και πόσο μπορεί με τη σωστή της εφαρμογή της να προληφθούν ή και να ελαχιστοποιηθούν τα προβλήματα θανάτων των μελισσών. Ένα μεγάλο πρόβλημα που εντοπίστηκε είναι η ύπαρξη σκόνης μαζί με το υλικό σποράς και που οφειλόταν τόσο στη μη καλή επικόλληση των ουσιών στο σπόρο, όσο και στη χρήση πνευματικών μηχανών σποράς που διαχέουν τη μολυσμένη σκόνη με τον αέρα της μηχανής κατά τη σπορά. Αν οι μηχανές σποράς τροποποιηθούν και μειωθεί το όριο σκόνης στους σάκους με τους σπόρους (υπάρχουν νέα όρια), τότε μπορεί η σκόνη να μειωθεί και κατά 99% και συνεπώς να μειωθεί η θνησιμότητα των μελισσών από φυτοπροστατευτικά προϊόντα. Σύμφωνα με τη νέα ευρωπαϊκή οδηγία για τα νικοτινοειδή, η Ελλάδα πήρε συγκεκριμένα μέτρα που αφορούν στην αναθεώρηση εγκρίσεων και σε πρόσθετους πειραματισμούς σε έρευνα πεδίου. Βέβαια, σε ερώτηση που δέχτηκε ο κύριος Φουντουλάκης, στο τέλος της ημερίδας, για το ποιός θα οργανώσει τους πειραματισμούς αυτούς, απάντησε: οι ίδιες οι εταιρείες με την επίβλεψη του ερευνητικού δυναμικού του Υπουργείου. Εισέπραξε πάντως δια βοής επιφυλακτικότητα (ευγενικά, ευτυχώς). Μας διαβεβαίωσε πάντως ότι επανελέγχεται το σύστημα αξιολόγησης της οικοτοξικολογίας για τις μέλισσες στην ΕΕ με υποχρεωτική διερεύνηση όλων των διασυστηματικών φυτοπροστατευτικών και του ελέγχου των επιπτώσεων στη μέλισσα και από άλλες παράπλευρες πηγές έκθεσης εκτός της άμεσης. Εμείς οφείλουμε να πούμε πάντως, ότι ο κύριος Φουντουλάκης είναι ερευνητής και τυχαίνει να συμμετέχει σε μια ομάδα του Υπουργείου που για τους μελισσοκόμους είναι «κόκκινο πανί», καθώς κάθε χρόνο βιώνουν αρκετούς θανάτους μελισσιών από τη χρήση εντομοκτόνων. Αν πάντως κατατάσσαμε τους ερευνητές της Ημερίδας με κριτήρια γενναιότητας, σίγουρα ο κύριος Φουντουλάκης, θα έπαιρνε το πρώτο βραβείο.
Παρουσίαση του κυρίου Μαυροφρύδη, Αρχαιολόγου και Μελισσοκόμου, για ένα άγνωστο τύπο αρχαίου καπακιού κυψελών και τα εθνογραφικά του παράλληλα. Μας παρουσίασε την πρόσφατη ανακάλυψη του καπακιού αυτού, κατά την ανασκαφική έρευνα στην Παροικιά της Πάρου από την ΚΑ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων υπό τον αρχαιολόγο Γιάννο Κουράγιο. Ένα παρόμοιο καπάκι είχε ανασκαφεί και στον Πάνορμο της Κρήτης πριν 80 χρόνια περίπου, χωρίς όμως να ταυτοποιηθεί τότε ότι πρόκειται για καπάκι κυψέλης. Η ιδιαιτερότητα των καπακιών αυτών συνίσταται στις μικρές οπές, προφανώς εισόδους των μελισσιών, σαν αποτελεσματικό μέσο προστασίας από τη σφήκα Vespa orientalis (σκούρκος). Σύμφωνα με τα εθνογραφικά παράλληλα από τις Κυκλάδες, το ίδιο ακολουθούσαν – εφάρμοζαν οι Κυκλαδίτες μελισσοκόμοι μέχρι και την εμφάνιση της ευρωπαϊκής κυψέλης, ενώ ακόμη και σήμερα αποτελεί έντονο πρόβλημα στις ξηροθερμικές περιοχές των νησιών μας. Ένα πρόβλημα με προσπάθειες επίλυσης εδώ και 2000 χρόνια.
Παρουσίαση της κυρίας Καρατάσου, Κτηνιάτρου, από την Ομοσπονδία Μελισσοκομικών Συλλόγων Ελλάδος με θέμα την Μελισσοθεραπεία στον 21ο αιώνα. Παρουσιάστηκε μια πολύ σύντομη ιστορική αναφορά στο θέμα και στη συνέχεια μια εκτενέστερη για τη χρήση των μελισσοπροϊόντων στη σύγχρονη εποχή τόσο στους ανθρώπους όσο και στα ζώα (παραγωγικά και συντροφιάς). Αναλυτικές πληροφορίες για τη χρήση πρόπολης, γύρης, μελιού, βασιλικού πολτού και δηλητηρίου σε αυτό που γενικά ονομάζουμε Μελισσοθεραπεία. Πολλές πληροφορίες, μερικές συνοδεύονταν και από φωτογραφίες ίασης προβλημάτων με ένταση στην πρόπολη και στο μέλι. Έγινε επίσης μια μικρή αναφορά στην έλλειψη προτύπων παραγωγής μελισσοκομικών προϊόντων για χρήση στην Μελισσοθεραπεία, καθώς και στην ιδιαίτερη προσοχή από πλευράς μελισσοκόμων κατά την παραγωγή τους. Πολύ καλή βιβλιογραφική παρουσίαση και σίγουρα ο περιορισμένος χρόνος δε βοήθησε στην τελευταία παρουσίαση της ημερίδας, που ούτως ή άλλως είναι ένα θέμα που για να καλυφθεί χρειάζεται πολλές ημερίδες από μόνο του.
Σύντομες ερωτοαπαντήσεις και το κλείσιμο της ημερίδας από τον κύριο Χαριζάνη ήρθε περίπου στις 6.30 με ευχαριστίες στους συμμετέχοντες και στους χορηγούς. Ο «Μελισσοκόμος» ως όφειλε ήταν χορηγός.